Analyse sociaal netwerk Nederland

Jan van der Laan, Edwin de Jonge, Marjolijn Das (CBS)

In dit project onderzocht het CBS de sociale netwerken van Nederlanders. Van elke persoon die in Nederland staat ingeschreven heeft CBS relaties als familiebanden, collegiale banden en relaties via school en buurt vastgelegd. Dat leidt tot een omvangrijke dataset.

Binnen de bestaande Remote Access-omgeving van het CBS, een streng beveiligde virtuele werkplek waarin onderzoekers met CBS-data kunnen werken, was analyse van deze dataset niet mogelijk, aangezien daarvoor het volledige netwerk in het geheugen van de computer geladen moet worden. Hierdoor kon de data binnen het CBS alleen op kleine, regionale schaal geanalyseerd worden. In de ODISSEI Secure Supercomputer (OSSC) hadden de onderzoekers 250 GB geheugen tot hun beschikking, wat analyse op nationaal niveau mogelijk maakte.

In totaal zijn zo circa 800 miljoen onderlinge relaties tussen 16,9 miljoen nodes in kaart gebracht. Hiermee is voor elke Nederlander een persoonlijk netwerk afgeleid. In dit ego-netwerk zijn personen waarmee iemand direct verbonden is belangrijker dan mensen die verder van iemand af staan. Daarnaast zijn personen die een centrale rol in een persoonlijk netwerk spelen (zoals een familielied dat kinderen op dezelfde school heeft) ook belangrijker. Deze methode maakt het mogelijk om personen met elkaar te vergelijken: in hoeverre lijken de personen in het ego-netwerk op de centrale persoon in dit netwerk?

Via de OSSC hebben de onderzoekers hierbij specifiek gekeken naar migratieachtergronden in deze ego-netwerken, omdat dit iets zegt over segregatie in de maatschappij. Als mensen vooral personen met dezelfde migratieachtergrond in hun netwerk hebben, zijn ze gesegregeerd. Zo kunnen verschillende groepen met elkaar vergeleken worden. Om deze vergelijking valide te maken, moeten de onderzoekers rekening houden met verschillende groepsgroottes en regio’s. Iemand in Friesland zal bijvoorbeeld gemiddeld meer Nederlanders zonder migratieachtergrond in zijn ego-netwerk hebben dan iemand uit de Randstad. Hier zijn de onderzoekers momenteel nog mee bezig.

Presentatie CBS-pilot (2-10-2018) (pdf)