Wetenschappers weten vaak wel dat er nieuwe manieren zijn om data te verzamelen en analyseren met innovatieve methoden, maar het is niet altijd duidelijk wat de daadwerkelijke opties zijn of hoe nieuwe technieken ontwikkeld kunnen worden tijdens het onderzoek. Sociaal psycholoog Eftychia Stamkou benaderde het ODISSEI Social Data Science (SoDa) team om te bespreken of en hoe het mogelijk zou zijn om een model te ontwikkelen dat conformerende en niet-conformerende genderuitdrukkingen in kunst kan onderscheiden: ‘Mijn onderzoeksdroom is dat we dit kunnen toepassen op een groot corpus, om te zien hoe gender in de loop van de tijd is gerepresenteerd in de kunst.’
Dr. Stamkou is Universitair Docent aan de Universiteit van Amsterdam en heeft een grote liefde voor kunst. Deze liefde is terug te zien in haar onderzoek. ‘Ik ben geïnteresseerd in de sociale perceptie van kunst, en hoe consumenten en ontvangers van kunst hierop reageren. Het gaat niet alleen erom of mensen het mooi vinden of niet, maar ook hoe dit hun manier van denken over bepaalde onderwerpen kan veranderen. Ik bestudeer kunst als een cultureel product dat culturele trends reflecteert, maar ook het potentieel in zich heeft om nieuwe trends te initiëren. Er is een dynamische relatie tussen kunst en sociale realiteit, en dat interesseert me vanuit mijn perspectief als psycholoog.
Ze hoorde over SoDa van een collega en besloot om contact met hen op te nemen met wat vragen over complexe data waar ze mee werkte. ‘Nu het veld van Artificial Intelligence aan het ontwikkelen is, voel ik de noodzaak om verschillende uitdrukkingen van gender hierin te betrekken. Mijn ingang in dat discours is door kunst. In kunst zijn veel niet-conformerende weergaves van gender. Ik wilde een collectie van kunstwerken creëren die gender weergeven op conformerende en niet-conformerende manieren. Tegenwoordig is er veel sensitiviteit voor verschillen, maar waar komt dat vandaan, en wat was de rol van kunst in deze ontwikkelingen?’ Stamkou hoopt een model te trainen om te zien hoe gender is gerepresenteerd door de tijd heen, en hoe dit samenvalt met sociale bewegingen.
Scraper voor kunst
Samen met Javier Garcia-Bernardo en Raoul Schram van het SoDa team creëerde Stamkou een kleine initiële collectie van kunstwerken, die nu gestaag aan het groeien is. SoDa hielp haar om een scraper te bouwen die gebruikt kon worden op websites om kunstwerken van te halen, zoals Google Arts & Culture en Wiki Art. De scraper kan ook metadata extraheren. ‘Nu werk ik met veel studenten die door de kunstwerken swipen om non-conformerende uitdrukkingen van gender te vinden. We hebben een collectie die groeit en wanneer we genoeg hebben, dan kunnen we dit in het model invoeren.’
Met een kleine steekproef van kunstwerken hebben het SoDa team en Stamkou al wat analyses gedaan. ‘Dit was een proof-of-concept samenwerking, maar het is sindsdien gegroeid: Ik heb contact gelegd met een collega bij het Informaticadepartement en collega’s van Hume.AI die werken aan algoritmes om emoties te herkennen. Nu ben ik weer in contact met SoDa en zijn we aan het bespreken hoe ze ons kunnen helpen om het project weer verder te ontwikkelen.’
‘Wat ik van mijn ervaring met SoDa heb geleerd is dat als je probeert om disciplinaire grenzen te overstijgen, er veel is dat je nog moet leren, waar je je niet bewust van bent voordat je eraan begint. Toen ik kunstpsychologie wilde combineren met AI, waren er dingen die ik niet had kunnen voorzien omdat ik deze dingen nog niet kende’. Stamkou geeft aan dat haar werk met SoDa haar uit haar comfortzone haalde. ‘Als je je aannames aan de kant zet en jezelf blootstelt aan nieuwe dingen, dan realiseer je je hoeveel je kan groeien als een onderzoeker. Ik ben erg dankbaar voor deze samenwerking, zelfs als het tot een andere uitkomst had geleid.’
Een andere taal
Door met SoDa samen te werken voelde Stamkou zich minder verloren in een veld dat nieuw voor haar was. Toen ze hen voor het eerst ontmoette, voelde het alsof ze in een andere taal spraken. ‘Ik vertrouwde erop dat ze de juiste beslissingen maakten, maar ik voel me nu veel meer op mijn gemak om vragen te stellen en ik heb daardoor veel geleerd. En ik wil nog meer leren. Representatie van verschillende sociale groepen gaat me aan het hart en ik wil graag betrokken zijn’.
In de toekomst hoopt Stamkou een website te ontwikkelen die gedeeld kan worden met een breder publiek, waarop mensen kunnen ‘spelen’ door hun eigen kunstwerken in te voeren. ‘Het zou fantastisch zijn als we een website hebben waar mensen hun favoriete niet-conformerende kunstwerken kunnen delen. Dat zou een geweldige manier zijn om kunstwerken te verzamelen en om de ideeën en normen van mensen over kunst en maatschappij beter te begrijpen’.
Over SoDa
Het ODISSEI Social Data science (SoDa) team streeft ernaar om onderzoekers te helpen bij vragen en hen te ondersteunen bij het uitvoeren van hun onderzoek. Voor elk soort data-gerelateerde vraag, kunnen onderzoekers hulp vragen bij het SoDa team. Mocht je niet zeker weten of SoDa je kan helpen? Dan is het mogelijk om langs te komen bij de SoDa Drop-in’s, waar je op een laagdrempelige manier je situatie kort kan bespreken met het SoDa team.
Relevante links:
- Dr. Eftychia Stamkou
- SoDa website
- Artikel: Eerste hulp bij datavragen: hoe SoDa kan helpen bij het ontwikkelen van innovatieve applicaties
- Volg SoDa op Twitter
Foto in banner door Ana Municio op Unsplash
Foto kunstwerk Frida Kahlo: Wiki-Art
Foto kunstwerk Gerolano Indumo: Wiki-art